Ο Εθνικός Κλιματικός Νόμος θεσπίστηκε με σκοπό τη δημιουργία πλαισίου για τη βελτίωση της προσαρμοστικής ικανότητας και της κλιματικής ανθεκτικότητας της χώρας, καθώς και τη διασφάλιση της σταδιακής μετάβασης της χώρας στην κλιματική ουδετερότητα έως το έτος 2050.
Ισχύει από 27/05/2022.
Οι θεσπιζόμενες πολιτικές και τα μέτρα για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής στοχεύουν:
- στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου,
- στην αύξηση των απορροφήσεων από την ατμόσφαιρα αερίων του θερμοκηπίου,
- στην ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου στους επενδυτές και τους πολίτες, και
- στην ομαλή μετάβαση της οικονομίας και της κοινωνίας στην κλιματική ουδετερότητα.
———————————-
Κλιματικοί στόχοι:
2030: μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55%, σε σύγκριση με τα επίπεδα του έτους 1990.
2040: μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 80%, σε σύγκριση με τα επίπεδα του έτους 1990.
2050: Κλιματική ουδετερότητα
Η Ελλάδα είχε περίπου 103,4 εκατομμύρια τόνους εκπομπών ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα το 1990 και το 2020 είχε 74,8 εκατομμύρια τόνους εκπομπών. Σύμφωνα λοιπόν με το στόχο, το 2030 πρέπει να φτάσει στους 46,5 εκατομμύρια τόνους εκπομπών. Το 2040 οι εκπομπές της χώρας θα πρέπει να είναι μόλις 20,7 εκατομμύρια τόνοι. Το 2050 οι εκπομπές και οι απορροφήσεις αερίων του θερμοκηπίου θα πρέπει να έχουν ισοσκελιστεί.
———————————-
Πολιτικές και μέτρα
- Ενίσχυση της ανθεκτικότητας και περιορισμός της τρωτότητας σε όλους τους τομείς της οικονομίας, του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας.
- Δημιουργία πράσινων υποδομών και αξιοποίηση λύσεων βασισμένων στη φύση.
- Προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, με έμφαση στην προστασία και αποκατάσταση οικοσυστημάτων που συμβάλλουν στην προσαρμογή και την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή.
- Σχεδιασμός βιώσιμης αστικής ανάπτυξης.
- Προώθηση της βιώσιμης γεωργίας, κτηνοτροφίας, αλιείας και παραγωγής τροφίμων.
- Προστασία των ευπαθών οικοσυστημάτων, συμπεριλαμβανομένων των ακτών και των μικρών νησιών.
———————————-
Ο νόμος σχετίζεται άμεσα με:
Α) την Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΕΣΠΚΑ) και αντίστοιχα την Περιφερειακή Στρατηγική για την Προσαρμογή στην κλιματική Αλλαγή (ΠεΣΚΑ),
Β) το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ),
Γ) τους τομεακούς προϋπολογισμούς άνθρακα πενταετούς διάρκειας, στους ακόλουθους τομείς:
- Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας
- Μεταφορές
- Βιομηχανία
- Κτίρια
- Γεωργία και κτηνοτροφία
- Απόβλητα
- Δραστηριότητες χρήσης γης, αλλαγή χρήσεων γης και δασοπονίας
Δ) τα Δημοτικά Σχέδια Μείωσης Εκπομπών (ΔηΣΜΕ), και
Ε) το αναπτυξιακό στρατηγικό πλαίσιο για τα ελληνικά νησιά (GR-eco islands).
———————————-
Με τον κλιματικό νόμο η υποχρέωση κατάρτισης και επαλήθευσης ετήσιων ισολογισμών άνθρακα (δηλαδή ετήσιων εκθέσεων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου) θα αφορά ένα σημαντικό πλήθος μεγάλων επιχειρήσεων της χώρας.
Επιπλέον, ο νόμος αναφέρει ότι μέχρι το τέλος του 2024 είναι πιθανό να αποφασιστούν στόχοι μείωσης των εκπομπών, πιθανότατα με ορίζοντα το 2030.
———————————-
Ποιους αφορά
Όσες από τις επιχειρήσεις εμπίπτουν στους παρακάτω τομείς και δεν θεωρούνται μικρές ή πολύ μικρές επιχειρήσεις. Τα όρια για τον υπολογισμό των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων δίνονται στο άρθρο 2 της Σύστασης 2003/261/ΕΚ της Ευρ. Επιτροπής.
Συγκεκριμένα, εμπίπτουν στο άρθρο 20 του νόμου εκείνες οι επιχειρήσεις που περιλαμβάνονται στην επόμενη λίστα και έχουν κύκλο εργασιών μεγαλύτερο από 10 εκατομμύρια ευρώ και περισσότερους από 50 εργαζόμενους κατά την τελευταία περίοδο χρήσης.
- Ανώνυμες εταιρείες με μετοχές ή άλλες κινητές αξίες εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά στην Ελλάδα.
- Πιστωτικά ιδρύματα της παρ. 1 του άρθρου 3 του Ν.4261/2014.
- Ασφαλιστικές επιχειρήσεις της παραγράφου 1α του άρθρου 3 του Ν.4364/2016.
- Επιχειρήσεις επενδύσεων της παραγράφου 1α του άρθρου 4 του Ν.4514/2018.
- Επιχειρήσεις σταθερής και κινητής τηλεφωνίας.
- Εταιρείες ύδρευσης και αποχέτευσης.
- Εταιρείες ταχυμεταφορών.
- Επιχειρήσεις παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου.
- Αλυσίδες καταστημάτων λιανεμπορίου, οι οποίες απασχολούν πάνω από πεντακόσιους (500) εργαζόμενους. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται επιχειρήσεις που αφορούν αλυσίδες λιανεμπορίου όπως για παράδειγμα σουπερμάρκετ, αλυσίδες πώλησης ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών, ειδών σπιτιού, κήπου, ένδυσης, καλλυντικών, παιχνιδιών, κλπ.
- Επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών εφοδιαστικής της περ. δ του άρθρου 1 του Ν.4302/2014 (Α’225). Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται επιχειρήσεις 3PL που δραστηριοποιούνται στην Εφοδιαστική και οι οποίες ασκούν, με σκοπό την παροχή υπηρεσιών Εφοδιαστικής προς τρίτους, τουλάχιστον μία ή περισσότερες από τις κύριες δραστηριότητες της μεταφοράς, της διαμεταφοράς και της αποθήκευσης αγαθών και εμπορευμάτων.
- Αστικές εταιρείες παροχής συγκοινωνιακού έργου.
———————————-
Χρονοδιάγραμμα Υποχρεώσεων
Από 1/1/2023: Συμπερίληψη του υπολογισμού του ανθρακικού αποτυπώματος των κτιρίων στο Σχέδιο Ενεργειακής Απόδοσης.
Από 1/1/2023: Για αιτήσεις έκδοσης οικοδομικών αδειών ανέγερσης νέων κτιρίων ή προσθηκών σε υφιστάμενα, τα ειδικά κτίρια της παρ. 21 του άρθρου 2 του ν. 4067/2012 (Α’ 79), εξαιρουμένων των τουριστικών καταλυμάτων και των ναών, με κάλυψη μεγαλύτερη των 500τ.μ., υποχρεούνται να τοποθετούν συστήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά ή θερμικά ηλιακά συστήματα σε ποσοστό που αντιστοιχεί στο 30% τουλάχιστον της κάλυψης.
Από 1/1/2023: Απαγόρευση χρήσης μαζούτ Κατηγορίας III για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα μη διασυνδεδεμένα νησιά. Δεν ισχύει σε περιπτώσεις εκτάκτων περιστατικών που θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια εφοδιασμού ηλεκτρικού ρεύματος.
Έως 31/10/2023: Έκθεση ανθρακικού αποτυπώματος* στις επιχειρήσεις. Επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. Σε περίπτωση μη έγκαιρης υποβολής à πρόστιμο 50€ για κάθε ημέρα καθυστέρησης.
*Το ανθρακικό αποτύπωμα θα πρέπει να προσδιορίζεται είτε με το πρότυπο ISO14064-1:2018 (κατηγορίες εκπομπών 1 και 2) είτε με το συνδυασμό των κατευθυντήριων γραμμών IPCC 2006 και GHG protocol. Σε περίπτωση απορροφήσεων θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί και το πρότυπο ISO 14064-2.
Από 1/1/2024: Το ¼ των νέων εταιρικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης είναι αμιγώς ηλεκτρικά οχήματα ή υβριδικά ηλεκτρικά οχήματα. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης της εταιρείας à πρόστιμο 10.000€. Το πρόστιμο δεν επιβάλλεται αν η εταιρεία έχει προβεί σε παραγγελία του οχήματος πριν την 1η Ιανουαρίου 2024 και αυτό δεν έχει παραληφθεί για λόγους που δεν οφείλονται στον αγοραστή και σε κάθε περίπτωση για λόγους ανωτέρας βίας.
Από 1/1/2025: Απαγόρευση πώλησης και εγκατάστασης καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης. Παράβαση à πρόστιμο σε ύψος τριπλάσιο της τιμής πώλησης του καυστήρα.
Από 1/1/2026: Τα νέα επιβατηγά δημόσιας χρήσης αυτοκίνητα (ΤΑΞΙ) με άδεια κυκλοφορίας & το 1/3 των νέων οχημάτων που ταξινομούνται για σκοπούς εκμίσθωσης σε τρίτους είναι οχήματα μηδενικών εκπομπών (Περιφέρεια Αττικής και Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης. Εξαίρεση οι νησιωτικοί Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) α’ βαθμού των ως άνω περιοχών).
Από 31/12/2028: Απαγόρευση παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά ορυκτά καύσιμα. Υφιστάμενες άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά ορυκτά καύσιμα παύουν να ισχύουν κατά την ημερομηνία αυτή.
Έως το 2030: Έργα και δραστηριότητες Κατηγορίας Α’ à μείωση εκπομπών κατά 30% σε σχέση με το έτος 2019, ανάλογα με το είδος δραστηριότητας (4η Ομάδα: συστήματα περιβαλλοντικών υποδομών / 6η Ομάδα: τουριστικές εγκαταστάσεις και έργα αστικής ανάπτυξης, κτιριακού τομέα, αθλητισμού και αναψυχής / 7η Ομάδα: πτηνοτροφικές εγκαταστάσεις / 8η Ομάδα: υδατοκαλλιέργειες / 9η ομάδα: βιομηχανικές δραστηριότητες και συναφείς εγκαταστάσεις).
Έως το 2030: Μείωση των εκπομπών των μη διασυνδεδεμένων νησιών κατά 80% σε σχέση με το έτος 2019 à επιτάχυνση της διασύνδεσης με το ηλεκτρικό δίκτυο της ηπειρωτικής χώρας των μη διασυνδεδεμένων νησιών και την υποκατάσταση των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από υγρά ορυκτά καύσιμα / προώθηση της ηλεκτροκίνησης / εξοικονόμηση ενέργειας / εξηλεκτρισμό των θαλάσσιων μεταφορών.
Από 1/1/2030: Αποκλειστική πώληση πετρελαίου θέρμανσης, το οποίο είναι αναμειγμένο σε ποσοστό τουλάχιστον 30% κατ’ όγκο με ανανεώσιμα υγρά καύσιμα. Παράβαση à πρόστιμο σε ύψος τριπλάσιο της αξίας του πωληθέντος καυσίμου στον τελικό καταναλωτή.
